Chamstwo

Adaptacja książki Chamstwo Kacpra Pobłockiego, która znalazła się w finałowej siódemce Nagrody Literackiej NIKE 2022. Reżyserka przedstawienia, Agnieszka Jakimiak podkreśla, że z podejmowanych w książce tematów bardziej niż przemoc interesują ją współpraca, troska i strategie stawiania oporu. Autorskiej adaptacji tej książki dokonał Mateusz Atman, który tworzy z tą reżyserką artystyczny kolektyw. Autorzy spektaklu w twórczy sposób przekładają istotne dla nich tematy na przedstawienie w formie terapii z historii.

"Książka Kacpra Pobłockiego to rewelatorska dekonstrukcja naszej narodowej mitologii i czasów pańszczyzny. 'Polak' w niej to szlachcic, lud boi się 'Polaków', 'Polakami' straszy się dzieci, a 'Polszcza' to świat, w którym 'rasizm jest oficjalną doktryną szlachecką'; to 'kraj szubienic', a historia pańszczyzny to historia niewolnictwa pisana batem na plecach ludu.

Spektakl Chamstwo to czytanie między wierszami języka okrucieństwa. Moc dzieli się na przemoc i pomoc. Nas interesuje pomoc. Tropimy pańszczyźniane korzenie współczesnego patriarchatu i zastanawiamy się, jak można przerwać łańcuch przemocy, jak możemy sobie nawzajem pomóc - pomimo państwa i bez państwa. Chamstwo podzielone na dwie części to właściwie dwa spektakle. Grupa męska odzyskuje dla siebie braterstwo, zgłębiając empatię i troskę. Grupa żeńska wzmacnia siostrzane więzi, stosując strategie asertywności i oporu. Przyglądamy się procesom schamiania i odchamiania za pomocą metody 'chamskich ustawień'. 'Chamskie ustawienia' to innowacyjna socjoterapia historyczna, teatralna wariacja na temat biblioterapii, arteterapii, śmiechoterapii i muzykoterapii. To ćwiczenia z ekspresji, impresji i uwalniania brzydkich uczuć. To Seans Uzdrawiania Zgniłej Atmosfery, która zapanowała w społeczeństwie zbudowanym na przemocy i którą uleczyć może otwarcie oczu na cudze doświadczenie". [Mateusz Atman]

"Antropolog Kacper Pobłocki w błyskotliwym i erudycyjnym Chamstwie rzuca nowe światło na zmitologizowaną opowieść o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Nie boi się stawiać trudnych pytań dotyczących chłopskiego niewolnictwa, obrazowo ukazuje krwawą przemoc panów i odważnie kreśli historię polskiego patriarchatu, dowodząc, że w tym splocie klasowych podziałów, okrucieństwa i wyzysku zaklęta jest nasza 'ojczyzna-pańszczyzna'.

Myśląc o historii niewolnictwa, niejednokrotnie nie pamiętamy o historii polskich chłopów i chłopek. Ale jak inaczej nazwać ich darmową pracę pod ciągłą groźbą kary cielesnej? Jedynie dzięki dokładnemu przyjrzeniu się tej przemilczanej historii możemy zrozumieć istotę strategii przetrwania w systemie pańszczyzny. Dopiero wtedy możemy również dostrzec nić łączącą niewolniczą pracę na polskim dworze ze służebną formą naszych współczesnych form zatrudnienia. Bo to nie rewolucja przemysłowa, tylko folwarczny przemysł okrucieństwa stanowił prolog do współczesności". [Wydawnictwo Czarne]

Realizatorzy:
Reżyseria: Agnieszka Jakimiak
Scenariusz: Mateusz Atman
Video, scenografia, światło: Mateusz Atman
Choreografia: Oskar Malinowski
Muzyka: Kuba Ziołek
Kostiumy: Nina Sakowska
Inspicjentka/asystentka reżyserki: Justyna Bartman-Jaskuła
Asystentka reżyserki: Dagmara Antoniszyn

Obsada: Anna Kieca, Jolanta Solarz-Szwed, Dominika Probachta, Magdalena Taranta, Mariusz Bąkowski, Rafał Cieluch, Miłosz Pietruski, Tomasz Taranta