Nim wstanie dzień

"Nim wsta­nie dzień" to spek­takl teatralny dedy­ko­wany pamięci Krzysz­tofa Komedy. Opo­wiada o życiu, karie­rze, jak rów­nież tra­gicz­nym wypadku − bez­po­śred­niej przy­czy­nie śmierci jed­nego z naj­wy­bit­niej­szych pol­skich kom­po­zy­to­rów oraz pia­ni­stów jaz­zo­wych XX wieku.

To pierw­sza w Pol­sce inter­dy­scy­pli­narna pro­duk­cja inte­gru­jąca grę aktor­ską, muzykę w wyko­na­niu kwar­tetu jaz­zo­wego oraz wizu­ali­za­cje, two­rząc nie­jed­no­znaczny i tajem­ni­czy obraz arty­sty. Krzysz­tof Komeda, przez wielu ucho­dzący za czło­wieka mil­czą­cego i zamknię­tego w sobie, zapra­sza widza do intym­nej wyprawy w głąb pry­wat­nego świata oso­bi­stych rekon­struk­cji zda­rzeń, wspo­mnień i prze­żyć, które ukształ­to­wały jego wraż­li­wość oraz muzyczną wyobraź­nię.

W pier­wot­nym zało­że­niu idea spek­ta­klu zakła­dała jedy­nie popu­la­ry­za­cję postaci Krzysz­tofa Trz­ciń­skiego Komedy, jako miesz­kańca Wał­brzy­cha (rezy­do­wał tam w latach 1946 -1947 wraz z rodzi­cami oraz sio­strą Ireną). Pre­miera insce­ni­za­cji odbyła się na sce­nie Teatru Dra­ma­tycz­nego im. Jerzego Sza­niaw­skiego 29 listo­pada 2020 roku w Wał­brzy­chu. Z uwagi na obiek­tywne oko­licz­no­ści przy­jęła formę stre­amingu online. Po uda­nym przed­sta­wie­niu Krzysz­tof Wit­kow­ski − twórca sztuki posta­no­wił roz­bu­do­wać pier­wo­rys, odejść od for­muły refe­ru­ją­cej i stwo­rzyć autor­skie dzieło teatralne, będące połą­cze­niem zróż­ni­co­wa­nych oraz ory­gi­nal­nych dzia­łań twór­czych zapro­szo­nych do udziału w pro­jek­cie arty­stów.

Krzysz­tof Wit­kow­ski wspól­nie z artystką Agatą Szubą stwo­rzyli reflek­syjny, a zara­zem uni­wer­salny język wizu­alny, prze­two­rzony przez nią w formę rysun­ko­wych i malar­skich nota­tek. Pod­dane przez Daniela Kusaka sub­tel­nemu ruchowi ilu­stra­cje stwo­rzyły w następ­nej kolej­no­ści wie­lo­pla­nowe pej­zaże pamięci Krzysz­tofa Komedy zacho­wu­jąc cha­rak­te­ry­styczny styl Agaty Szuby - twór­czyni ilu­stra­cji.

Reży­ser roz­bu­do­wał rów­nież fabułę pokazu, wpro­wa­dza­jąc moc­niej­sze środki wizu­alne oraz dźwię­kowe, meta­fo­ry­zu­jąc tym samym skru­pu­lat­nie opi­sy­waną przez aktora rze­czy­wi­stość. Pro­ces roz­ko­do­wy­wa­nia sce­na­riu­sza, połą­czony z emo­cjo­nal­nym dzia­ła­niem na sce­nie stwo­rzył zin­ten­sy­fi­ko­wane for­mal­nie, ponad­go­dzinne wido­wi­sko zapew­nia­jące publicz­no­ści wyjąt­kowe dozna­nia, tym samym pozo­sta­wia­jąc nie­za­po­mniany ślad po wiel­kim talen­cie arty­sty, który potra­fił swoją muzyką opo­wie­dzieć wię­cej, ani­żeli to, co widać na ekra­nie. Zmiana for­muły spek­ta­klu pozwo­liła rów­nież zna­cząco roz­sze­rzyć poten­cjalne grono jego odbior­ców.

Istot­nym zmia­nom ule­gła także war­stwa muzyczna. Pomy­sło­dawca spek­ta­klu w spo­sób zna­czący zwięk­szył ilość zaaran­żo­wa­nych kom­po­zy­cji odno­szą­cych się bez­po­śred­nio do wybra­nych przez sie­bie epi­zo­dów z życia Komedy. Zało­żony przez Krzysz­tofa Wit­kow­skiego kwar­tet, do któ­rego zapro­sił wybit­nych muzy­ków, wypra­co­wu­jąc wspólne środki wyrazu będące nie tylko ele­men­tem uzu­peł­nia­ją­cym dzieło teatralne, wyko­ny­wane utwory sta­no­wiły rów­nież auto­no­miczne, muzyczne opo­wie­ści.

Zale­d­wie kilka mie­sięcy po udo­stęp­nio­nej w prze­strzeni Inter­netu pre­mie­rze, w 2021 roku spek­takl został wysta­wiony na sce­nach dol­no­ślą­skich Insty­tu­cji Kul­tury. Reali­za­cja przed­się­wzię­cia, ku zasko­cze­niu pro­du­centa, jak i współ­two­rzą­cych przed­sta­wie­nie arty­stów oka­zała się dużym suk­ce­sem. Wyprze­dane z wyprze­dze­niem bilety na spek­takle, wypeł­nione sale teatralne, owa­cje na sto­jąco były kolej­nym dowo­dem atrak­cyj­no­ści oraz ponad­cza­so­wo­ści zapro­po­no­wa­nej for­muły pro­duk­cyj­nej.

To roz­bu­do­wane ponad­go­dzinne wido­wi­sko inte­gru­jące kon­cert jaz­zowy z ani­mo­wa­nym obra­zem, w połą­cze­niu z mono­dra­mem bie­głej gry aktor­skiej Michała Koseli zapew­nia publicz­no­ści wiele emo­cji w doświad­cza­niu życia Krzysz­tofa Komedy od jego naro­dzin, aż po tra­giczny wypa­dek. Spek­takl bazu­jąc na doku­men­cie i lite­rac­kiej fik­cji przy­wo­łuje postać awan­gar­do­wego kom­po­zy­tora, zysku­jąc na jego edu­ka­cyj­nym i kul­tu­ro­twór­czym wymia­rze. Śro­dek cięż­ko­ści opi­sy­wa­nej przez muzyka rze­czy­wi­sto­ści zwią­za­nej z tra­gicznym prze­ży­ciem jest rów­nież próbą zaże­gna­nia spo­rów doty­czą­cych rady­kal­nych opi­sów oko­licz­no­ści śmierci arty­sty w ogól­no­do­stęp­nych publi­ka­cjach. W kon­tek­ście całej histo­rii to swo­iste prze­kształ­ce­nie oraz próba przyj­rze­nia się jego rela­cjom z bli­skimi.